Xét nghiệm Calcitonin chẩn đoán ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy

Calcitonin là một hormon polypeptid được các tế bào C cận nang tuyến giáp (cellules par folliculaires thyroidienne) bài xuất.

Hormon này tham gia vào quá trình điều hòa nồng độ canxi và phospho huyết thanh. Khi có tình trạng tăng nồng độ canxi trong máu, calcitonin sẽ được tiết ra. Hormon này gây ức chế hấp thu canxi từ đường tiêu hóa, ức chế các hủy cốt bào (osteoclast) để làm giảm hoạt tính hủy xương và kích thích thận tăng bài xuất canxi. Các tác động kể trên đối lập với tác động của hormon cận giáp và gây hạ thấp nồng độ canxi máu.

Xét nghiệm máu Calcitonin cũng được sử dụng để sàng lọc ung thư tuyến giáp thể tủy đối với các thành viên bị đa u nội tiết loại 2.

Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm máu Calcitonin để chẩn đoán các ung thư tuyến giáp thể tủy và tình trạng bài xuất peptid giáp lạc chỗ. Xét nghiệm được thực hiện trên huyết thanh.

Bệnh nhân được yêu cầu nhịn ăn qua đêm (12h) trước khi lấy mẫu xét nghiệm.

Giá trị bình thường (tham chiếu) của calcitonin huyết thanh đo bằng kỹ thuật miễn dịch hóa phát quang ở nam là < 18,2 pg/mL và ở nữ là < 11,5 pg/mL.

Khi giới hạn cơ bản của calcitonin 15-50 pg/mL được cho là vùng nghi ngờ (vùng xám: grey zone), để chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể tủy, cần phải làm nghiệm pháp kích thích sản xuất calcitonin bằng tiêm tĩnh mạch calci liều cao.

Trong trường hợp chỉ định truyền canxi khi làm test kích thích (dùng canxi với liều 2,4 mg/kg)

• Nữ. < 130 pg/mL hay < 130 ng/L.
• Nam: < 190 pg/mL hay < 190 ng/L

Nếu người bệnh được chỉ định tiêm pentagastrin khi làm test kích thích (dùng pentagastrin với liều 0,5 ag/kg)

• Nữ: < 35 pg/mL hay < 35 ng/L
• Nam: < 110 pg/mL hay < 110 ng/L

Xét nghiệm calcitonin thường không được sử dụng để sàng lọc ung thư tuyến giáp trong cộng đồng dân số nói chung bởi vì tỷ lệ ung thư tuyến giáp thể tủy rất thấp ( 5,7/ 100.000 dân/ năm).

Trong ung thư tuyến giáp thể tủy, kết quả xét nghiệm calcitonin thường tăng trong khi mức độ các thông số chức năng tuyến giáp khác như TSH, T3 và T4 đều bình thường.

Một mức độ cao của calcitonin có nghĩa là một lượng quá mức của calcitonin đang được sản xuất. Mức tăng có ý nghĩa của calcitonin là một chỉ dẫn tốt về ung thư tuyến giáp thể tủy. Tuy nhiên, để chẩn đoán, người thầy thuốc cần sử dụng thêm một số kỹ thuật khác như: Siêu âm, chụp cắt lớp và để chẩn đoán xác định cần sinh thiết tuyến giáp bằng kim nhỏ rồi nhuộm tiêu bản để tìm tế bào ung thư.

Kết quả xét nghiệm Calcitonin cũng có thể tăng trong một số ung thư khác như: Ung thư phổi, vú và tụy hoặc các khối u insulin (insulinomas). Ngoài ra, mức độ calcitonin nhẹ trong vùng nghi ngờ (15-50 pg/mL) cũng có thể gặp trong viêm tuyến giáp tự miễn (autoimmune thyroiditis) có quá sản tế bào C hoặc khi bị các khối u thần kinh nội tiết (neuroendocrine tumours).

Mức độ calcitonin có thể bị ảnh hưởng khi người bình thường sử dụng một số loại thuốc như epinephrine, glucagon, các thuốc tránh thai đường uống.

Hồ Phi Nga – Hóa sinh Vi sinh