Đột quỵ não – nỗi lo không của riêng ai

Những con số thống kê về tình hình đột quỵ và những trường hợp tử vong do đột quỵ làm cho đột quỵ ngày càng trở thành nỗi ám ảnh với cộng đồng, điều trị đột quỵ não do nhồi máu não bằng thuốc tiêu sợi huyết trong vòng ba giờ đầu sau khi xuất hiện triệu chứng làm tăng thêm 30% tỉ lệ không tàn phế hoặc tàn phế ở mức tối thiểu. Trung bình cứ 8 bệnh nhân được điều trị kịp thời bằng tiêu huyết khối sẽ có 1 bệnh nhân bình phục bình thường.

Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, xảy ra khi một phần của não bị tổn thương do căn nguyên mạch máu. Khi dòng máu không thể đi đến não, các tế bào não sẽ ở trong tình trạng thiếu máu và chết đi. Có hai loại đột quỵ chính là thiếu máu não và xuất huyết não. Thiếu máu não xảy ra khi mạch máu bị hẹp hoặc tắc, làm cho không đủ máu chuyên chở oxy và các chất dinh dưỡng cho não. Xuất huyết não xảy ra khi thành mạch máu bị vỡ đột ngột, gây chảy máu vào trong não.

Tùy thuộc vào phần nào của não bị ảnh hưởng, đột quỵ sẽ biểu hiện bằng các dấu hiệu và triệu chứng khác nhau. Nhưng nói chung đột quỵ biểu hiện bằng các triệu chứng thần kinh xảy ra một cách đột ngột: đột ngột liệt nửa người hoặc tê nửa người (bên trái hoặc bên phải), đột ngột mất trí nhớ, hoặc rối loạn ngôn ngữ,….

Vai trò của thuốc tiêu sợi huyết trong điều trị đột quỵ não

Thuốc tiêu sợi huyết vai trò làm tan huyết khối (cục máu đông làm tắc dòng chảy lòng mạch máu não và gây ra đột quỵ não). Huyết khối hình thành được là do fibrin. Trong quá trình ly giải cục huyết khối, plasmin là một chất có tác dụng tiêu hủy firbin tạo thành các sản phẩm thoái hóa có thể hòa tan được. Chất hoạt hóa plasminogen mô tái tổ hợp rTPA (với tên gọi Alteplase) có tác dụng chọn lọc trên fibrin, chuyển plasminogen thành plasmin, làm tan cục huyết khối. Đây là thuốc duy nhất được Hoa Kỳ (cơ quan FDA) chấp thuận sử dụng trong điều trị đột quỵ thiếu máu não cấp trong vòng 3h kể từ khi có triệu chứng đầu tiên xuất hiện.

Thuốc tiêu sợi huyết rTPA (Alteplase) có vai trò tái thông mạch máu làm giảm tỉ lệ tàn tật và tăng khả năng phục hồi vận động của bệnh nhân sau đột quỵ não. Để đạt tác dụng, người bệnh cần được điều trị thuốc tiêu sợi huyết trong vòng 3 giờ kể từ thời điểm xuất hiện triệu chứng. Do đó người bệnh cần được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Tỉ lệ người bệnh không bị tàn phế, hoặc liệt vận động mức tối thiểu tăng thêm hơn 30% nếu được điều trị sớm với thuốc tiêu sợi huyết trong 3h đầu sau khi xuất hiện triệu chứng. 13% người bệnh có thể phục hồi chức năng sau ba tháng. Cứ 3 bệnh nhân điều trị trong “thời gian vàng” sẽ có 1 bệnh nhân đạt kết quả tốt hơn so với không được điều trị kịp thời. Ngoài ra cứ 8 bệnh nhân sẽ có một người bệnh có thể trở về cuộc sống bình thường.

Sử dụng thuốc tiêu sợi huyết trong điều trị đột quỵ não tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai

Từ tháng 9 năm 2017, được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào cai đã được tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật điều trị Tiêu huyết khối trong nhồi máu não cấp bằng thuốc tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch để có thể phục vụ cho nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Đến nay, sau 3 năm triển khai và ứng dụng thực tiễn trong lâm sàng, hàng năm đã có hàng chục ca được tiêu sợi huyết thành công với tỷ lệ cao, tỷ lệ biến chứng chảy máu não chỉ <5%, các trường hợp biến chứng đều được theo dõi sát và xử trí kịp thời, khả năng hồi phục cao, trở về với cuộc sống thường ngày, góp phần mang lại niềm vui cho nhiều gia đình và giảm gánh nặng tàn phế cho cộng đồng.

Khoa cấp cứu sẽ tiếp tục hoàn thiện quy trình xử trí đột quỵ não cấp một cách nhuần nhuyễn nhất, giảm thiểu thời gian bắt đầu vào viện đến khi dùng thuốc tiêu huyết khối để bệnh nhân có thể giảm thiểu thời gian trên giường cứu thương, giảm thời gian thiếu máu nuôi tế bào não, giảm thiểu nhỏ nhất số lượng tế bào não chết trên đường vận chuyển.

Thời gian là não, hãy đưa bệnh nhân đến khoa cấp cứu nếu có biểu hiện theo thang điểm F.A.S.T: F: méo miệng, A: yếu tay chân, S: nói khó hoặc lặp lại từ vô nghĩa, T:thời gian khởi phát đột quỵ (<4.5h), hãy gọi 115 đưa đến khoa cấp cứu sớm nhất để có thể khám sàng lọc và dùng thuốc tiêu sợi huyết sớm nhất, không để mất thời gian vàng./.

BSCK I. Lưu Xuân Đăng – Trưởng khoa Cấp cứu