Cải thiện bữa ăn trong gia đình

Bữa ǎn gia đình rất quan trọng vì ảnh hưởng đến sức khoẻ của toàn gia đình. Gia đình được ǎn uống tốt thì sức khoẻ của cả gia đình được đảm bảo, trẻ em không bị suy dinh dưỡng. Củng cố và cải thiện bữa ǎn gia đình đang là một yêu cầu cấp bách vì sức khoẻ, sự an toàn và hạnh phúc của các gia đình.

Ở nông thôn, mọi người trong gia đình, người lớn, trẻ em, cụ già đều có thể góp sức vào xây dựng ô dinh dưỡng để có thêm nguồn thực phẩm bổ sung cho bữa ǎn hàng ngày. Ô dinh dưỡng là các hoạt động trồng trọt, chǎn nuôi nhằm mục tiêu cung cấp thực phẩm bổ sung hàng ngày cho bữa ǎn gia đình bằng cách tận dụng các mảnh đất thừa ở bờ ao, đầu nhà, góc vườn, quanh bếp:

– Rau ngót làm hàng rào quanh vườn, là mấy luống rau cải gần ao, bụi chuối, cây ổi, cây chanh trên bờ ao, bè rau muống trên mặt ao, là giàn gấc, giàn mướp, giàn bầu, giàn đậu ván, giàn hoa lý ở trước nhà, ở trên ao, ở trên đường từ cổng vào.

– Cây ăn quả (bưởi, ổi, xoài …) trồng ở đầu nhà, cung cấp nguồn dinh dưỡng có giá trị từ hoa quả.

– Chuồng chim câu, chuồng gà, chuồng vịt cạnh bếp, trên mặt ao hàng ngày cung cấp trứng bồi dưỡng cho trẻ em, người già, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú.

Đây cũng là các loại rau gia vị, rau thơm, tía tô, kinh giới, xương xông, mùi tàu, rau rǎm, hành, hẹ, các loại củ tỏi, gừng, giềng, nghệ trồng dưới tán cây, ở góc vườn, ở bờ ao, cạnh bể nước, các loại rau củ gia vị là những sản phẩm giàu kháng sinh thực vật, giàu vitamin và khoáng chất, giàu hương liệu kích thích ǎn ngon miệng.

Ô dinh dưỡng là mô hình sinh động nhất của chiến lược tái sinh. Không để một mảnh đất nào, dù nhỏ, mà không được sử dụng. Không để một tia sáng mặt trời nào chiếu xuống trái đất mà không được khai thác. Ô dinh dưỡng hàng ngày cung cấp rau quả tươi, trứng tươi, cá tươi tại chỗ cho bữa ǎn gia đình, được đảm bảo an toàn tuyệt đối vì rau không bị bón nhiều phân đạm, không bị phun nhiều hoá chất trừ sâu, không bị tưới bằng phân tươi có nhiễm giun và vi trùng gây bệnh hoặc nước tưới có pha nước thải công nghiệp có nhiều kim loại nặng độc. Thịt cũng được đảm bảo không có hoá chất tǎng trọng.

 Các gia đình ở nông thôn cần tận dụng mọi mảnh đất thừa quanh bếp, quanh nhà để xây dựng ô dinh dưỡng. Các gia đình ở thành phố tuy không có đất, cũng nên tận dụng mọi khoảng không cho phép làm vườn treo, đặt chậu cảnh trồng các loại cây gia vị – thuốc, thêm màu xanh và hương vị cho cuộc đời.

Không thể tổ chức bữa ǎn gia đình hợp lý nếu không có hiểu biết về nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể và giá trị dinh dưỡng của các thực phẩm. Điều quan trọng trước mắt là học ngay cách đánh giá xem bữa ǎn của gia đình ta ǎn có hợp lý không, có đủ dinh dưỡng không.

Gia đình có thể làm nhiều hoặc ít món nhưng cơ bản ngoài cơm bữa ǎn phải có món rau là món cung cấp các chất khoáng, vitamin là các chất dinh dưỡng rất cần thiết đối với cơ thể. Rau còn cung cấp chất xơ giúp thải bỏ khỏi cơ thể các chất độc, tồn đọng ở ống tiêu hoá và góp phần chống táo bón. Rau quý, bổ có nhiều chất dinh dưỡng là các loại rau lá xanh: rau muống, rau ngót, rau dền, rau mồng tơi, rau đay… và các loại rau gia vị.

Bữa ǎn nào cũng phải có món ǎn giầu đạm, béo. Chất đạm là vật liệu xây dựng rất cần cho cơ thể trẻ đang trong thời kỳ phát triển. Chất béo là nguồn cung cấp nǎng lượng quan trọng và giúp tạo ra các món ǎn ngon. Món ǎn giàu đạm béo gồm đậu phụ, vừng, lạc, thịt, cá trứng sữa.

Nước ta có nguồn cá và thuỷ sản phong phú, cho nên chỉ ǎn thịt ở mức vừa phải mà nguồn đạm động vật nên dựa vào cá. Vừa có đạm, béo vừa có canxi rất cần cho trẻ em đang tuổi phát triển và người cao tuổi đề phòng xốp xương.

Các món ǎn ngon ở Việt nam thường là các món ǎn hỗn hợp nhiều loại thực phẩm và có nhiều gia vị kích thích ǎn ngon miệng.

Tóm lại có thể đánh giá bữa ǎn:

– Đủ số lượng theo cảm giác mọi người được ǎn cơm đủ no.

– Đủ về chất lượng: Cân đối thành phần các nhóm thức ăn

– Chế biến các món ǎn thay đổi, hỗn hợp nhiều loại thực phẩm, có nhiều gia vị.

– Đảm bảo vệ sinh: thức ǎn không được là nguồn gây bệnh

Cần quan tâm tổ chức tốt căn bếp. Muốn cải thiện bữa ǎn cần:

– Tổ chức căn bếp thoáng đãng, ngǎn nắp, sạch sẽ.

– Có trang bị phương tiện bảo quản thực phẩm, dụng cụ cắt, gọt, dao sắc, thớt bằng tránh dao cùn thớt lõm. Nếu có điều kiện trang bị tủ lạnh, lò nướng, nồi hầm.

– Có đủ nước tại chỗ để rửa tay, rửa rau, rửa bát.

Tóm lại, muốn cải thiện bữa ǎn gia đình, gia đình cần nhận thức rõ được tầm quan trọng của bữa ǎn, đầu tư vào việc xây dựng nhà bếp nơi ǎn thoáng mát ngǎn nắp, vệ sinh mọi người góp sức tạo nguồn thực phẩm phong phú cho bữa ǎn hàng ngày. Bữa ǎn cần có bốn món cơ bản đảm bảo cho mọi người được ǎn no, đủ chất dinh dưỡng, ngon lành và tiết kiệm.

Ths. Lê Huy Lực – Trưởng khoa Dinh dưỡng