Xơ gan khó điều trị, nhưng có thể chủ động phòng tránh

Xơ gan là một bệnh mạn tính, không hồi phục của gan, dẫn đến suy giảm các chức năng gan.

Tỉ lệ tử vong do xơ gan từ 34 – 66% trong 10 năm, và là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu. Mỗi năm có khoảng 27000 người chết do xơ gan, tại Mỹ năm 2001, xơ gan là nguyên nhân tử vong xếp hàng thứ 10 đối với nam, và thứ 12 đối với nữ.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến xơ gan: rượu, virút, viêm gan tự miễn, hoặc thứ phát sau ứ mật, bệnh lý tim mạch, hoặc do nhiễm độc hóa chất, thuốc…; do lạm dụng rượu kéo dài, viêm gan virus B, virus C hoặc phối hợp D.

Có nhiều nguyên nhân gây xơ gan, nhưng phổ biến nhất là nguyên nhân:

– Do rượu: Lạm dụng rượu có nguy cơ rất cao dẫn đến xơ gan. Khi cơ thể hấp thu rượu, gan phải thực hiện chức năng phá vỡ các cấu trúc của rượu để trở thành các chất không gây độc cho cơ thể. Ban đầu là tình trạng gan nhiễm mỡ, nếu tiếp tục sử dụng rượu dẫn đến viêm gan mạn tính sau đó chuyển thành xơ gan.

–  Viêm gan virút: Khi bị viêm gan do virus không được điều trị sẽ tiến triển thành xơ gan và ung thư gan nhất là viêm gan virus B và C hoặc phối hợp D.

– Viêm gan tự miễn: Hệ thống miễn dịch của cơ thể sinh ra các kháng thể chống lại các tế bào gan của bản thân gây tổn thương gan mạn tính, và dẫn đến xơ gan

Người bệnh xơ gan có các biểu hiện:

• Trong giai đoạn đầu của bệnh, khi các nguyên nhân âm thầm tổn thương gan, các triệu chứng thường nghèo nàn và không điển hình: người bệnh mệt mỏi, ăn không ngon, đầy bụng, khó tiêu, sụt cân; thậm chí có người lại biểu hiện bằng giảm ham muốn tình dục.
• Đến giai đoạn sau các tế bào gan kém hơn, người bệnh bắt đầu cảm thấy các triệu chứng rõ ràng hơn như: ngứa, da sạm màu, xuất hiện  sao mạch, trên lòng bàn tay đỏ rực lên còn gọi là dấu hiệu bàn tay son, nước tiểu sậm màu, dễ bị chảy máu răng, máu mũi, da dễ bị bầm hơn khi va chạm, mắt và da bắt đầu vàng.
• Và trong giai đoạn nặng khi gan không còn khả năng bù trừ thì sẽ xuất hiện vàng da, vàng mắt, phù, cổ chướng và xuất hiện các biến chứng: xuất huyết tiêu hóa, hôn mê gan,…

Các biến chứng của xơ gan:

         Các tác nhân tấn công gan trong thời gian dài dẫn tới xơ gan và hàng loạt các biến chứng nguy hiểm của xơ gan: Ung thư gan, xuất huyết tiêu hóa, hôn mê gan, hội chứng gan – thận, rối loạn đường máu, rối loạn các yếu tố đông máu,…

• Xuất huyết tiêu hóa: Khoảng 80% trường hợp xuất huyết tiêu hóa trong xơ gan do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản. Bệnh nhân nôn máu đỏ tươi có thể lẫn máu cục và/ hoặc đại tiện phân đen, hoa mắt, chóng măt, hốt hoảng, thậm chí choáng, ngất. Trường hợp xuất huyết tiêu hóa mức độ nặng, bệnh nhân có nguy cơ tử vong rất cao.
• Hôn mê gan: Hay còn gọi là bệnh não gan, thường kèm theo các yêu tố như nhiễm trùng, xuất huyết, rối loạn nước điện giải, sau phẫu thuật nối tắt tĩnh mạch chủ. Bệnh nhân rối loạn ý thức sau đó dẫn tới hôn mê.
• Ung thư gan: Ung thư gan là biến chứng thường gặp ở bệnh nhân xơ gan. Ở Việt Nam, 52 – 80% số bệnh nhân ung thư gan có xơ gan, tỉ lệ này đặc biệt tăng ở những người mắc viêm gan virus B, C. Tỉ lệ sống trên 5 năm ở những bệnh nhân ung thư gan trên nền xơ gan là 1%.

Để phòng bệnh xơ gan, người bệnh cần chủ động bảo vệ gan của mình bằng các cách sau:

• Tiêm phòng vắcxin viêm gan virus B cho trẻ em và những người lớn chưa bị bệnh, cần kiểm tra định lượng kháng thể sau tiêm nhằm đảm bảo tiêm phòng đạt hiệu quả. Đối với những người đã bị viêm gan B hoặc C mạn tính cần theo dõi định kỳ 3 tháng hoặc 6 tháng một lần để phát hiện và điều trị sớm những trường hợp viêm gan tiến triển, nhằm hạn chế các biến chứng nặng như xơ gan và ung thư gan.
• Có lối sống lành mạnh, tham gia thể dục thể thao phù hợp với lứa tuổi, không lạm dụng rượu bia.
• Tránh ăn thức ăn sống, nên ăn chín uống chín để không bị nhiễm ký sinh trùng.
• Sử dụng thực phẩm sạch, đảm bảo an toàn thực phẩm để phòng ngừa nhiễm hóa chất, phẩm màu độc hại gây tổn thương gan.
• Hạn chế sử dụng các thuốc có ảnh hưởng gan.
• Khám sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý gây viêm gan.

Bs. Nguyễn Hồng Lý – Khoa Nội Tổng hợp