VAI TRÒ CỦA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH TRONG CHẨN ĐOÁN UNG THƯ VÚ

1. Tầm soát ung thư vú là gì?

Tầm soát ung thư là phát hiện ung thư ở giai đoạn rất sớm khi chưa có bất cứ biểu hiện nào của bệnh.

Ngoài ra, tầm soát ung thư còn phát hiện được những tổn thương tiền ung thư, là những tổn thương không phải ung thư nhưng có nhiều khả năng chuyển thành ung thư sau này.

Khuyến cáo của Bộ y tế Việt Nam nên khám sàng lọc các đối tượng phụ nữ trên 40 tuổi, không có triệu chứng lâm sàng ung thư vú ít nhất một năm một lần. Với phụ nữ từ 50-74 tuổi, nên sàng lọc ung thư hai năm một lần. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để chẩn đoán ung thư vú:

• Chup X-quang tuyến vú
• Siêu âm tuyến vú
• Siêu âm đàn hồi mô vú
• Chụp cộng hưởng từ MRI tuyến vú
• Sinh thiết u vú dưới hướng dẫn của siêu âm.

2. Xquang vú (Tên gọi khác Nhũ ảnh-Mammography)

Phương pháp sử dụng tia X để ghi hình ảnh tuyến vú. Chỉ định chụp khi:

• Sàng lọc ung thư vú
• Theo dõi tiến triển tổn thương tuyến vú

Bệnh nhân thường quy chụp 2 tư thế bao gồm: tư thế thẳng trên dưới (CC) và tư thế chếch trong ngoài (MLO). Một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ  sẽ yêu cầu thì chụp thêm tư thế khác để xác định rõ tổn thương.

Phương pháp này có những ưu nhược điểm riêng như sau:

Ưu điểm:

• Giá thành rẻ.
• Phát hiện tốt các tổn thương nốt vi vôi hóa, kích thước nhỏ.

Nhược điểm:

– Sử dụng tia X luôn được giữ ở mức tối ưu nhất và tùy từng trường hợp mà liều lượng tia X được sử dụng khác nhau tuy nhiên cần thận trọng với phụ nữ mang thai, nhất là 3 tháng đầu của thai kỳ.

– Cần đào tạo kỹ thuật chuyên môn.

3. Siêu âm vú

Đây là phương pháp sử dụng sóng âm qua đầu dò phẳng (đầu dò linear). Là phương pháp phổ biến hỗ trợ chụp nhũ ảnh, giúp bác sĩ xác định tổn thương vú.

Phương pháp này có những ưu nhược điểm sau:

Ưu điểm:

• Chi phí rẻ, phổ biến, không nhiễm xạ.
• Nghi ngờ ác tính có thể kết hợp với sinh thiết u vú dưới hướng dẫn siêu âm, phương pháp nhanh và chính xác cho bệnh nhân.

Nhược điểm:

Phụ thuộc nhiều tay nghề bác sĩ cần chọn cơ sở uy tín.

Trường hợp mô vú quá lớn, thoái triển mỡ nhiều, hoặc mô vú quá đặc khó phát hiện tổn thương.

Trên đây hai phương pháp chẩn đoán hình ảnh vú chủ yếu để phát hiện sàng lọc sớm u vú. Vì vậy nếu bạn có sờ cục ở vú, hoặc có những dấu hiệu bất thường tại vùng ngực, người bệnh cần tới cơ sở y tế uy tín để khảo sát cơ bản tìm tổn thương cho vú.

4. Siêu âm đàn hồi mô vú

Đây là kỹ thuật mới trong 5 năm trở lại đây, mục đích tăng khả năng phát hiện bản chất tổn thương ở vú. Phương pháp cho phép đánh giá độ cứng hoặc mềm của tổn thương. Nếu tổn thương càng cứng thì càng ác tính cao. Từ đó xác định thêm thông tin bản chất khối u.

Ưu điểm:

Giảm sinh thiết một số trường hợp lành tính, nghi ngờ không cần thiết.

Khả năng phát hiện chính xác ung thư vú khá cao.

Nhược điểm:

• Cần đào tạo kỹ thuật chuyên môn.
• Cần máy siêu âm hiện đại có phần mềm đàn hồi mô

5. Sinh thiết u vú dưới hướng dẫn của siêu âm

Sinh thiết vú dưới hướng dẫn siêu âm được áp dụng trong các trường hợp bất thường được phát biện ở vú nhỏ khó khăn trong việc lấy mẫu bằng phương pháp thông thường khi đó lấy mẫu dưới siêu âm giúp tăng độ chính xác chẩn đoán các tế bào trong tuyến vú là lành tính hay ác tính.

Trình tự tiến hành sinh thiết dưới hướng dẫn của máy siêu âm bằng cách một tay cầm đầu dò siêu âm, tay kia dùng kim sinh thiết. Máy siêu âm sẽ định hướng đường đi của kim đi đến vùng bất thường trong mô tuyến vú, để từ đó xác định vị trí chọc kim sinh thiết. Việc này giúp cho kim sinh thiết đến đúng vị trị cần lấy tế bào và không để lại sẹo hay làm ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của người bệnh.

Ưu điểm:

• So với sinh thiết qua phẫu thuật, thủ thuật này nhanh, thuận tiện.
• Lấy mẫu một cách chính xác dù là các tổn thương nhỏ, quan sát được đường đi của kim lấy mẫu, xác định tính chất lành tính hay ác tính.
• Không nhiễm xạ.
• Sinh thiết được tổn thương nằm sâu, sát thành ngực mà sinh thiết dưới X quang định vị ba chiều khó thực hiện.
• Thời gian hồi phục ngắn, không để lại sẹo.

Nhược điểm:

• Có nguy cơ nhiễm trùng tuy nhiên tỉ lệ thấp.
• Một số trường hợp khó không xác định được rõ ràng cần tiến hành các phương pháp chẩn đoán chuyên biệt hơn.

6. Cộng hưởng từ vú (MRI vú)

Chụp MRI tuyến vú là phương pháp tiên tiến, tiện lợi và chính xác cao, thường được sử dụng để xác định di căn ung thư vú. Một số MRI tuyến vú thường đc sử dụng tầm soát ung thư vú ở phụ nữ có nguy cơ cao, tránh sót tổn thương giai đoạn sớm.

Phương pháp này có những ưu điểm, nhược điểm sau :

Ưu điểm:

• An toàn, không gây nhiễm xạ.
• Giúp chẩn đoán bệnh tuyến vú chính xác, đánh giá giai đoạn ung thư, mức độ di căn.
• Hình ảnh rõ ràng nếu cần thiết có thể hội chẩn với tuyến trên trong trường hợp khó.

Nhược điểm:

• Chi phí khá đắt.
• Các vật bằng kim loại trong cơ thể có thể chịu ảnh hưởng của máy

Trên đây là các kiến thức cơ bản giúp bạn đọc hiểu thêm khi được bác sĩ chỉ định Chẩn đoán hình ảnh trong khám vú.

7. Chẩn đoán ung thư vú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai.

Các kỹ thuật trên hiện đều đang được áp dụng để sàng lọc và chẩn đoán ung thư vú tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai. Đặc biệt kỹ thuật chụp Xquang vú, siêu âm đàn hồi mô tuyến vú và chụp Cộng hưởng từ vú chỉ được áp dụng tại cơ sở viện tỉnh.

Các kĩ thuật trên hiện tại đều được thực hiện tại khoa Chẩn đoán hình ảnh của bệnh viện Đa khoa tỉnh Lào Cai, với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa có chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm kết hợp cùng hệ thống trang thiết bị vật tư, máy móc hiện đại, tiên tiến, có nhiều kĩ thuật mới được áp dụng đã mang lại hiệu quả cao, tiện ích với người bệnh thể hiện được vai trò và tầm quan trọng trong qui trình tầm soát ung thư vú đối với các đối tượng trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Bs. Nguyễn Hà Phương – Khoa CĐHA