Quá liều thuốc ở trẻ dễ gây hậu quả nghiêm trọng

Suckhoedoisong.vn – Quá liều thuốc ở trẻ là tình trạng rất dễ xảy ra, do vô tình hay cố ý của người lớn, khi dùng các thuốc trị bệnh thông thường… có thể dẫn đến ngộ độc thuốc, gây hậu quả nghiêm trọng, nhất là đối với trẻ nhỏ.

Thuốc thông thường hay bị dùng quá liều

Paracetamol là thuốc hay bị lạm dụng nhất. Viêm đường hô hấp trên với các triệu chứng ho, sốt… là biểu hiện rất thường gặp ở trẻ và người lớn (cha, mẹ) lại hay tự làm bác sĩ mua thuốc về điều trị cho con là phổ biến. Paracetamol là thuốc được dùng để hạ sốt, giảm đau được sản xuất dưới dạng bột pha uống dùng cho trẻ nhỏ (trẻ lớn có thể dùng dạng viên uống). Thế nhưng thuốc này lại có mặt ở rất nhiều sản phẩm với tên gọi khác nhau (tùy theo nhà sản xuất). Vì vậy, vô tình hay cố ý, người lớn có thể cho trẻ dùng nhiều sản phẩm cùng lúc nhưng đều có chứa thành phần là paracetamol (hay còn có sản phẩm đề là acetaminophen).Khi dùng quá liều paracetamol có thể gây ngộ độc gan, nhất là với trẻ nhỏ khi chức năng gan, thận chưa hoàn chỉnh. Ngộ độc nặng có thể gây tử vong ở trẻ. Vì vậy, khi dùng thuốc này trẻ có dấu hiệu mệt mỏi, buồn nôn, nôn, khó chịu, vã mồ hôi, đau bụng chán ăn và thường không kèm rối loạn ý thức…  cần đưa trẻ đi khám để được xử lý kịp thời.

Ibuprofen cũng là một thuốc dùng để hạ sốt, giảm đau (thuộc nhóm thuốc chống viêm không steroid – NSAID). Trên thị trường, ibuprofen  được sản xuất dưới dạng siro, dung dịch… để uống dùng cho trẻ nhỏ. Hoạt chất này cũng có ở nhiều sản phẩm với tên gọi khác nhau và của nhiều nơi sản xuất (trong và ngoài nước). Tuy nhiên thuốc này có thể gây một số bất lợi trên đường tiêu hóa (viêm loét, chảy máu dạ dày), thận… Không dùng thuốc này cho trẻ em dưới 6 tháng tuổi mà không có chỉ định của bác sĩ. Khi dùng thuốc thấy xuất hiện các phản ứng quá mẫn như hen, có thắt phế quản, khó thở, phát ban, mày đay, phù mạch… cần ngừng thuốc và đưa trẻ đi cấp cứu kịp thời.

Thuốc kháng histamin như diphenhydramine  có trong nhiều sản phẩm trị ho, cảm lạnh ở trẻ. Thuốc này cũng có dạng viên nén, viên nang, viên nén bao phim, siro…  Diphenhydramine có tác dụng làm giảm dịch nhày ở đường hô hấp, giảm sổ mũi, các triệu chứng của dị ứng và giúp dễ ngủ. Diphenhydramine là một thuốc kháng histamin phổ biến. Khi dùng quá liều, thuốc có thể gây ngộ độc nặng với triệu chứng ức chế hệ thần kinh trung ương biểu hiện chủ yếu là mất điều hòa, chóng mặt, co giật, ức chế hô hấp. Ức chế hô hấp đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ. Vì vậy,  khi xuất hiện các triệu chứng trên, trẻ cần phải được cấp cứu kịp thời.

Phòng ngừa thế nào?

Để phòng ngừa tai nạn do quá liều thuốc ở trẻ, cần:

Các loại thuốc phải để xa khỏi tầm tay trẻ em hoặc không cho trẻ nhìn thấy thuốc. Cất thuốc trên các ngăn tủ cao ngay khi dùng xong. Xoáy nắp lọ thuốc chặt, đặc biệt là các lọ có khóa chống trẻ em… đề phòng vô tình trẻ uống phải gây quá liều, ngộ độc.

Khi dùng thuốc cần đọc kỹ mục thành phần của thuốc để tránh dùng nhiều loại thuốc có cùng hoạt chất. Các thành phần này thường được ghi ở phần trên cùng của nhãn thuốc. Vì nhiều loại thuốc dùng để điều trị các triệu chứng khác nhau nhưng lại có cùng một hoạt chất. Ví dụ, thuốc điều trị cảm lạnh và đau đầu với hai loại thuốc khác nhau nhưng cả hai sản phẩm đều có cùng thành phần hoạt chất là giảm đau paracetamol chẳng hạn. Nếu dùng cả hai loại sẽ dẫn đến tình trạng quá liều thuốc.

Chỉ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý mua thêm thuốc dùng cho trẻ. Cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng và dùng đúng liều theo khuyến cáo ghi trên nhãn thuốc.

Sử dụng các thiết bị cung cấp liều lượng đi kèm với mỗi loại thuốc, chẳng hạn như một ống nhỏ giọt, cốc, thìa, muỗng… mà không sử dụng các dụng cụ đo lường khác như thìa chúng ta dùng ăn hàng ngày trong nhà bếp vì có thể sẽ cung cấp sai liều lượng thuốc. Và không bao giờ được uống thuốc nước trực tiếp từ chai, lọ thuốc.

Kiểm tra thuốc 3 lần trước khi sử dụng. Đối với bất kỳ loại thuốc nào, thực hành này luôn luôn cần thiết. Trước tiên, kiểm tra các bao bì bên ngoài xem có còn nguyên vẹn không. Thứ hai, kiểm tra nhãn trên bao bì bên trong để chắc chắn rằng bạn dùng có đúng thuốc không. Thứ ba, kiểm tra màu sắc, hình dạng, kích thước và mùi vị của thuốc. Nếu nhận thấy có bất cứ điều gì bất thường, hãy ngừng dùng sản phẩm thuốc đó.

DS. Nguyễn Thu Giang